Deel

Wat is schijnzelfstandigheid bij ZZP’ers?

Steeds meer mensen werken in Nederland als zzp’er. Flexibiliteit, vrijheid en ondernemen op je eigen manier klinken aantrekkelijk. Maar er zit ook een keerzijde aan: schijnzelfstandigheid bij zzp’ers.

Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst hier strenger op handhaven. Voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers zijn de risico’s groot. In dit artikel lees je:

• Wat is schijnzelfstandigheid bij zzp’ers?
• Hoe herken je schijnzelfstandigheid bij zzp’ers?
• De risico’s en gevolgen voor zzp’ers en opdrachtgevers bij schijnzelfstandigheid.
• De wet DBA en handhaving vanaf 2025.
• Tips hoe je schijnzelfstandigheid kunt voorkomen.

Wat is schijnzelfstandigheid bij zzp’ers?

Schijnzelfstandigheid betekent dat je op papier een zelfstandige bent, maar in de praktijk werkt alsof je in loondienst bent. Dus concreet betekent dit dat je opdrachten uitvoert voor een opdrachtgever, maar er is eigenlijk sprake van een arbeidsrelatie.

Hoe herken je schijnzelfstandigheid bij zzp’ers?

• Eén opdrachtgever: de zzp’er werkt maar bij één onderneming voor een langere periode.
• Beperkte vrijheid: de zzp’er heeft geen zelfstandige onderhandelingspositie over werktijden en tarieven.
• Inbedding in de organisatie: de zzp’er voert hetzelfde werk uit als werknemer in loondienst en maakt deel uit van de bedrijfsstructuur.
• Economische afhankelijkheid: de zzp’er kan financieel niet zonder de opdrachtgever.

In dat geval kan de Belastingdienst oordelen dat er sprake is van een verkapt dienstverband.

Risico’s en gevolgen voor opdrachtgevers bij schijnzelfstandigheid

1. Fiscale gevolgen

• Naheffingen: loonheffingen en sociale premies moeten alsnog betaald worden.
• Geen terugwerkende kracht: in 2025 geldt dit alleen voor het lopende jaar, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid.
• Geen directe boetes: in 2025 hanteert de Belastingdienst een ‘zachte landing’. Er worden nog geen vergrijpboetes opgelegd, mits de opdrachtgever aantoonbaar bezig is met correct kwalificeren.

2. Arbeidsrechtelijke verplichtingen

Wordt de arbeidsrelatie als dienstverband gezien, dan gelden alle werknemersrechten, zoals:

• Doorbetaling bij ziekte (tot 2 jaar)
• Recht op doorbetaalde vakantiedagen
• Ontslagbescherming
• Overige cao- en arbeidsvoorwaarden, zoals pensioen en bonusregelingen

Gevolgen voor zzp’ers bij schijnzelfstandigheid

Ook de zzp’er zelf loopt risico’s:

• Naheffingsaanslagen: correcties op de aangifte inkomstenbelasting.
• Verlies fiscale voordelen: zoals zelfstandigenaftrek, startersaftrek en mkb-winstvrijstelling.
• Minder vrijheid: feitelijk werken als werknemer zonder de bijbehorende zekerheden.

De Wet DBA en handhaving vanaf 2025

Sinds 2016 geldt de Wet DBA. De Wet DBA verplicht opdrachtgever en zzp’er samen te beoordelen of sprake is van loondienst of zelfstandigheid. Tot en met 2024 gold een handhavingsmoratorium. Dit betekent dat er niet actief werd gecontroleerd, behalve bij kwaadwillendheid.

Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst volledig handhaven:

• Er wordt niet met terugwerkende kracht gecontroleerd
• Bij twijfel krijgt een organisatie eerst een aanwijzing;
• Bij herhaling kan een boekenonderzoek en naheffing volgen;

In 2025 worden er nog geen boetes opgelegd, maar vanaf 2026 kan dit wel veranderen.

Tips om schijnzelfstandigheid te voorkomen bij zzp’ers

1. Werk voor meerdere opdrachtgevers.
2. Leg afspraken vast in een duidelijke overeenkomst van opdracht.
3. Behoud zelfstandigheid in je manier van werken en tariefbepaling.
4. Loop ondernemersrisico: investeer in je eigen middelen en zorg voor verzekeringen.
5. Profileer jezelf als ondernemer met een zakelijke website en administratie.